Dijital Delil Nedir?
Dijital Delil; Bilişim sistemlerinin veya bilgileri otomatik olarak işleme tabi tutma yetisine sahip elektronik cihazların veri depolama medyaları üzerinde bulunan yahut bu medyalar üzerinden geçen, suç ile ilgili delil niteliği taşıyabilecek ve suçun aydınlatılmasını sağlayacak verilerdir.
Üzerinde veri depolama yetisi bulunan veya dijital veriyi üzerinden geçiren he türlü elektronik cihaz bilgisayar olsun ya da olmasın dijital delil ihtiva etme potansiyeline sahiptir. Günümüzde elektronik veri depolama ve işleme birimleri öylesine yaygınlaşmıştır ki; Adli Bilişim biliminin inceleme alanında olan dijital deliller, sadece bilgisayar sistemlerinin veri depolama birimlerinde yer almamaktadır.
Buda Adli Bilişim biliminin sadece bilişim suçlarında ya da bilişim yoluyla (bilgisayarın araç olduğu yani normal suçla ilgili delil ihtiva etmesi muhtemel durum) işlenmiş suçlarda delil elde etmek için kullanıldığı bir bilim olmaktan çıkması sonucunu doğurmaktadır.
Örneğin adli bilişim bir Hacking olayında hacker şahsın bilgisayarındaki verileri delil niteliğinde inceleyebileceği gibi, belge üzerinde sahtecilik suçunun veya bir cinayetin aydınlatılabilmesi için şüphelinin bilgisayar sistemindeki verileri de dijital delil olarak inceleye bilmektedir. Bunun yanında gerek normal suç olsun gerek bilişim vasıtalı veya bilişim suçu olsun Adli Bilişim Bilimi suçu aydınlatabilmek için şüphelinin cep telefonundaki, dijital fotoğraf makinesindeki, elektronik kişisel yönetim sistemlerindeki (PDA), tablet bilgisayar vs gibi veri taşıması muhtemel elektronik cihazlarında da inceleme yapar. [1]
Dijital delillerin yapısal özellikleri
Dijital deliller, oldukça yeni bir kavramdır. Dijital deliller hakkında, bilimsel olarak birçok farklı tanımlamalar mevcuttur. Chisum, dijital delilleri “bir suçun nasıl olduğunu veya suçtaki kritik elemanları adresleyen teorileri destekleyen veya çürüten, bilgisayar sistemleri kullanılarak kayıt edilen veya iletilen veriler” olarak tanımlamıştır.
Casey, dijital delilleri, bir suçun islendiğini gösteren veya suç ile kurban ya da suç ile faili arasında bir iliski sağlayan veriler olarak tanımlamıştır. Shinder ise dijital delili, bir bilişim suçu ile ilgili, elektronik veya manyetik bir ortam üzerinden iletilen veya bu ortamlara kaydedilen bilgiler olarak tarif etmiştir. Say’ın Ashcroft’dan aktardığına göre, Birleşik Devletler Adalet Bakanlığı, Ulusal Adalet Enstitüsü’nün belirlediği dijital delillerin yapısal özellikleri şu şekildedir.
DNA ve parmak izi gibi latenttir.
Kolaylıkla değiştirilebilir, bozulabilir veya yok edilebilir
Dünya çapında bir alana dağılmış olabilir.
Zamana bağlı olabilir. [2]
Hayatımızın her alanında kullandığımız birçok dijital elektronik cihaz, bilgi çağı olgusu paralelinde gelişen bilişim sektörünün bir ürünüdür. Mobil cihazlardan akıllı arabalara, akıllı evlerden bilgisayarlara, akıllı televizyonlardan m2m (machine-to-machine, makineden makineye) cihazlarına kadar bilgi üreten, işleyen, transfer eden, saklayan ve yok eden sistemler ile iç içe bir yaşam sürülmektedir.
Bu sistemlerde, belki ilk başta adli bilişim düşünülmeden tasarlanmış olmalarına rağmen, adli bilişim incelemelerinde kullanılabilen çok değerli bilgiler bulunmaktadır. Bu bilgiler dosya sistemi üst verileri, işletim sistemi izleri, dosya iç üst verileri, uygulama loğları, uygulama ayar dosyaları ve uygulama veri tabanları gibi farklı bilgi kaynaklarından elde edilmektedir. Bu bilgiler sistemlerin doğru ve istenildiği gibi çalışabilmesi için çok önemlidir. [3]
Ayrı bir bilim dalı olan adli bilişim dijital deliller üzerinde inceleme yapar. Bilişim sistemleri çalışmaları esnasında çok farklı tipte dijital verileri işlemektedir. Dijital deliller bilişim sistemlerinde dijital olarak saklanan ya da işlenen verilerden elde edilmektedir. Dijital deliller dava ve soruşturmalarda destekleyici delil olarak kabul görmektedir. [4]
5271 sayılı Ceza Muhakemeleri Kanunu 134. maddede belirtildiği gibi hâkim kararına bağlı olarak bilişim sistemlerine el koyulmakta ve içlerindeki verilerden dijital deliller elde edilmektedir. Dijital veriler tüm dünyada delil olarak kabul edilmektedir. [5]
KAYNAKLAR
- Ekizer, A.H. (2014). Bilişim Suçları (Siber Suçlar), http://www.ekizer.net/adli-bilisim-computer-forensics, Erişim Tarihi: 31 Aralık 2014
- Gümüş, Ç. (2008). Bilişim Suçlarıyla Mücadelede Polisin Eğitimi, Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Elazığ, Doktora Tezi
- Computer System Architecture, 3rd Edition, M. Morris Mano, https://books.google.com.tr/books?id=PVz_IvZr5lcC&lpg=SL1-PA7&ots=Tv0McBJ2-e&dq=Computer%20System%20Architecture%2C%203rd%20Edition%2C%20M.%20Morris%20Mano&hl=tr&pg=PP1#v=onepage&q=Computer%20System%20Architecture,%203rd%20Edition,%20M.%20Morris%20Mano&f=false (Erişim Tarihi: 12.12.2014)
- Web: Digital Evidence, www.nist.gov/oles/forensics/digital_evidence.cfm Erişim Tarihi: 06 Ocak 2015
- Alparslan, E., Akoğuz, B., Pamuk, O., 20 Ocak 2014, Dijital Adli Analiz Raporu
